Prowadzenie firmy wiąże się nie tylko z szansą na zyski, ale też z ryzykiem finansowym. Gdy przedsiębiorstwo zaczyna mieć problemy z płynnością, naturalnie pojawia się pytanie: czy długi firmy mogą zagrozić prywatnemu majątkowi właściciela? Odpowiedź zależy od formy prawnej działalności oraz rodzaju zobowiązań.
Jednoosobowa działalność gospodarcza – pełna odpowiedzialność
W przypadku JDG właściciel odpowiada całym swoim majątkiem – zarówno tym związanym z działalnością, jak i prywatnym. Jeśli pojawią się zaległości wobec kontrahentów, ZUS czy urzędu skarbowego, komornik ma prawo sięgnąć po:
- rachunki bankowe,
- nieruchomości,
- ruchomości (np. samochód),
- wynagrodzenie za pracę.
Nie istnieje formalna granica między majątkiem „firmowym” a osobistym – obie sfery są traktowane jako jeden zasób.
Spółka cywilna i osobowe spółki handlowe – odpowiedzialność wspólników
W spółce cywilnej każdy wspólnik odpowiada solidarnie i całym swoim majątkiem. Podobnie w spółkach osobowych (jawnej, partnerskiej, komandytowej), choć w komandytowej zakres odpowiedzialności zależy od roli wspólnika. To oznacza, że problemy finansowe spółki mogą szybko przełożyć się na prywatne ryzyko wspólników.
Spółka z o.o. i akcyjna – ograniczona odpowiedzialność, ale nie zawsze
Najczęściej wybieranym „bezpieczniejszym” rozwiązaniem jest spółka z o.o. W teorii wspólnicy nie odpowiadają prywatnym majątkiem za długi spółki. Jednak zarząd ma określone obowiązki – jeśli nie zgłosi w porę upadłości lub restrukturyzacji, członkowie zarządu mogą zostać pociągnięci do odpowiedzialności osobistej (art. 299 KSH). Wtedy ich prywatny majątek staje się zagrożony.
Co może zająć komornik?
Komornik nie rozróżnia, czy dana rzecz była „na firmę” czy „prywatnie”. Podlega zajęciu wszystko, co formalnie należy do dłużnika – od konta bankowego, przez samochód, po nieruchomość. Wyjątki są określone w przepisach i obejmują m.in. przedmioty codziennego użytku czy kwotę wolną od zajęcia na rachunku bankowym.
Jak chronić swój majątek?
- Wybór formy prawnej – przekształcenie JDG w spółkę kapitałową zmniejsza ryzyko.
- Ubezpieczenia – polisy OC i D&O mogą zabezpieczyć przed skutkami błędów w zarządzaniu.
- Monitoring finansów – szybka reakcja na kłopoty pozwala uniknąć osobistej odpowiedzialności.
- Postępowanie restrukturyzacyjne – daje czas i ochronę przed egzekucją.
Zakres odpowiedzialności właściciela za długi firmy w dużej mierze zależy od formy prawnej prowadzenia działalności. Prowadząc jednoosobową działalność lub spółkę osobową, trzeba liczyć się z ryzykiem zajęcia majątku prywatnego. W spółkach kapitałowych ochrona jest większa, ale tylko wtedy, gdy zarząd działa odpowiedzialnie i zgodnie z przepisami. Świadomość tych różnic oraz odpowiednie działania prewencyjne mogą uchronić właściciela firmy przed utratą dorobku życia.