Test prywatnego wierzyciela jest niezależnym dokumentem zawierającym odpowiednie analizy, który mogą okazać się bardzo pomocne w przypadku prowadzenia negocjacji z wierzycielami – zwłaszcza, jeżeli dane przedsiębiorstwo zmaga się z poważnymi problemami z zakresu płatności.
Zgodnie z wymogami prawa, test prywatnego wierzyciela jest konieczny w przypadku, gdy przedsiębiorca może otrzymać od państwa jakiś (nie tylko finansowy) rodzaj wsparcia w postępowaniu restrukturyzacyjnym.
Czym jest test prywatnego wierzyciela?
Najogólniej mówiąc, test prywatnego wierzyciela ma na celu przedstawienie symulacji spłaty zadłużenia wobec wierzycieli publicznoprawnych w procesie restrukturyzacyjnym. Ma on określać stopień ich zaspokojenia w ramach zawartego układu w porównaniu do sytuacji, w której podmiot ogłosiłby swoją upadłość.
Stąd wykonywany jest obowiązkowo w przypadku posiadania przez restrukturyzowane przedsiębiorstwo zobowiązań wobec ZUS-u, urzędu skarbowego, urzędu gminy lub miasta, Agencji i Funduszy Państwowych (np. PFR), a więc mających charakter publicznoprawny.
Jaki jest cel sporządzenia testu prywatnego wierzyciela?
Członkostwo Polski w Unii Europejskiej wpływa na krajowe regulacje prawne stosowane przez poszczególne państwa, które muszą dostosować je do wymogów wspólnotowych organów, czy to przez implementację czy też bezpośrednie stosowanie. Nie oznacza to jednak, że nie występują na tym polu rozbieżności, które sprawiają pewne trudności w praktyce. Pomoc publiczna w procesie restrukturyzacji przedsiębiorstw jest jednym z przykładów braku spoistości przepisów krajowych i europejskich.
Zgodnie z zapisem ustawy Prawo Restrukturyzacyjne, test prywatnego wierzyciela ma odpowiedzieć na pytanie, czy wsparcie udzielone zadłużonej jednostce nie stanowi pomocy publicznej. Kwestia ta jest istotna ze względu na unijne normy prawne. Ograniczają one ingerencję państwa w wolny rynek i udzieloną przez niego pomoc finansową zadłużonym przedsiębiorstwom. Stąd analiza dokonywana w ramach testu prywatnego wierzyciela ma na celu wykazać, czy rozmiar pomocy podmiotu publicznego w stosunku do dłużnika byłaby akceptowalna także w przypadku, gdyby udzielał jej prywatny wierzyciel. A więc taki, działający w sposób racjonalny i kierujący się wyłącznie pobudkami komercyjnymi.
Pomoc publiczna a postępowanie restrukturyzacyjne
Polskie prawo restrukturyzacyjne przewiduje udzielenie pomocy publicznej prywatnym podmiotom gospodarczym np. przez zmniejszenie wysokości zobowiązań bądź rozłożenia jej na raty. Możliwe jest również, cytując przepisy, „odroczenie terminu wykonania zobowiązań lub zawieszenie, z mocy prawa lub na podstawie postanowienia sądu lub sędziego-komisarza, postępowań egzekucyjnych prowadzonych w celu dochodzenia wierzytelności”. Aby ubiegać się o taką pomoc, muszą zostać spełnione określone warunki. W ustawie mowa jest o trzech takich przypadkach.
Przy rozpatrywaniu możliwości udzielenia pomocy publicznej muszą być także stosowane regulacje unijne, które, jak już zostało to wspomniane wcześniej, w praktyce wykluczają większą ingerencję państwa w rynek, broniąc konkurencyjności. Za taką bowiem jest uznawana pomoc organów rządowych i to nie tylko finansowa, ale także dotycząca np. odroczenia płatności, bądź rozłożenia jej w czasie. Test prywatnego wierzyciela wykonywany jest, aby wykluczyć niebezpieczeństwo zbytniego interwencjonizmu organów państwa, która mogłaby postawić dane przedsiębiorstwo w uprzywilejowanej sytuacji i zachwiać w ten sposób stabilnością rynku, wpływając na jego konkurencję.
Proces zawierania testu prywatnego wierzyciela
Ustawa z dnia 15 maja 2015 r. opisuje, co powinien zawierać test prywatnego wierzyciela. Jego proces sprowadza się do dokonania trzech ocen. Powinien zawierać informacje o: „przewidywanym stopniu zaspokojenia poszczególnych wierzycieli publicznoprawnych w ramach wykonania układu” oraz „przewidywanym stopniu zaspokojenia poszczególnych wierzycieli publicznoprawnych w postępowaniu upadłościowym, które byłoby prowadzone wobec dłużnika”. Trzecią oceną jest ta dotycząca tego, czy „wierzytelności wierzyciela publicznoprawnego będą zaspokojone w większym stopniu w przypadku zawarcia i wykonania układu, czy w postępowaniu upadłościowym”. Innymi słowy, wynik testu jest rozpisaniem dwóch scenariuszy związanych z przyszłością zadłużonego podmiotu gospodarczego oraz opinią na temat tego, co jest bardziej opłacalne dla jego państwowego wierzyciela.
Powyższe wymagania zapisane w ustawie stanowią „minimum” formalności, jakie musi spełniać test. Nie oznacza to jednak, że nie można przeprowadzić bardziej obszernych i wnikliwych analiz, obejmujących więcej wariantów dotyczących przyszłości dłużnika.
Co zawiera omawiane narzędzie?
Test prywatnego wierzyciela zawiera prognozy, które pomagają określić optymalną drogę rozwiązania problemu, który stanowi zadłużenie przedsiębiorstwa. Wspomniane powyżej trzy oceny uwzględniają scenariusze dalszego prosperowania zadłużonego podmiotu oraz możliwości spłaty zaległych opłat. Ocena ta, choć dokonywana jest z punktu widzenia wierzyciela, stanowi bardzo pomocne narzędzie dla kierownictwa zadłużonego przedsiębiorstwa, pozwalające dobrać optymalną strategię dalszego postępowania.
Ponadto pomaga on lepiej przeanalizować i zrozumieć sytuację, w jakiej znalazło się dane przedsiębiorstwo, a co za tym idzie dobrać odpowiednią strategię postępowania oraz korzyści płynące z zawarcia ugody.
Jakie dokumenty i informacje są potrzebne do sporządzenia testu prywatnego wierzyciela?
Poprawne sporządzenie i wygenerowanie testu prywatnego wierzyciela wymaga podania odpowiedzi na szereg pytań dotyczących zadłużenia, z jakim zmaga się dane przedsiębiorstwo.
Podstawową kwestią jest liczba wierzycieli, zarówno tych prywatnoprawnych, jak i publicznoprawnych oraz łączna kwota zobowiązań (może być szacunkowa), z jakimi zalega wobec nich wierzyciel. Potrzebne są również dane dotyczące okresu zaległości wobec ZUS-u (jeżeli takowy istnieje), wykaz majątku wraz z istniejącymi na nim zabezpieczeniem, a także informacja o tym, czy wierzyciele uzyskali ewentualnie tytuły wykonawcze w postaci nakazów zapłaty, sądowych wyroków, itp.
Ile trwa wykonanie testu prywatnego wierzyciela?
Trudno jednoznacznie określić czas trwania sporządzenia testu prywatnego wierzyciela. W przypadku dokonywania ocen i analiz sprawa jest mocno zindywidualizowana. Ogólnie można powiedzieć, że w tym przypadku decydującą rolę odgrywają dwa czynniki: czas potrzebny na skompletowanie odpowiednich dokumentów oraz ten, zużytkowany na proces przeprowadzenia samego testu w oparciu o dostarczone dane. W tym drugim przypadku nie bez znaczenia są m. in.: wysokość długu, ilość podmiotów wierzycielskich czy długość okresu zalegania z opłatami.
Na czas dokonania testu wpływa też aktualna sytuacja prawna i ekonomiczna danego przedsiębiorstwa oraz jego wielkość (zarówno jeżeli chodzi o zatrudnienie, jak i majątek). Przyjmuje się, że test prywatnego wierzyciela sporządza się w ciągu tygodnia od daty otrzymania wymaganych i kompletnych informacji. Nie oznacza to jednak, że czas potrzebny do jego wygenerowania nie może być krótszy.
Test prywatnego wierzyciela a restrukturyzacja firmy
W świetle powyższych informacji można stwierdzić, że test prywatnego wierzyciela jest niezbędnym narzędziem w celu przeprowadzenia skutecznej restrukturyzacji firmy. Stanowi nie tylko cenne źródło analiz dla kierownictwa przedsiębiorstwa, ale przede wszystkim jest niezbędne w celu porozumienie z wierzycielami.
Należy zaznaczyć, że dobrze wykonany test, może stanowić mocną kartę przetargową w negocjacjach nie tylko z podmiotami publicznoprawnymi, ale także innymi dłużnikami.
Skorzystaj z pomocy specjalistów
Choć teoretycznie jest możliwe samodzielne wykonanie testu prywatnego wierzyciela, dobrze jest powierzyć jego sporządzenie wykwalifikowanej w tym kancelarii. Takie postępowanie gwarantuje szereg korzyści, które, ze względu na wagę tego przedsięwzięcia, są nie do przecenienia.
Zespół specjalistów nie tylko pomoże w prawidłowym skompletowaniu potrzebnej dokumentacji, ale daje pewność, że opracowane prognozy będą zgodne z rzeczywistością oraz obowiązującymi, standardami (także tymi niepisanymi). Zatrudniając wyspecjalizowaną kancelarię restrukturyzacyjną, możemy także otrzymać dodatkowe, pogłębione analizy dotyczące nie tylko zadłużenia i związanego z nim testu prywatnego wierzyciela, ale także te omawiające np. bieżąca sytuację ekonomiczną przedsiębiorstwa.
W kontekście problemów finansowych warto zapoznać się także z ofertą postępowania o zatwierdzenie układu, które bywa nazywane także procedurą układową.